شناخت، اهمیت و اصالت آن

آنچه در نخستین مرحله از آموزشها و تعالیم اسلامى دستگیر مى‏شود، این است كه مهمترین شالوده و مرحله در پرورش انسان و تكامل اسلامى او معرفت و شناخت است. مراحل خاصى از این تعالیم ما را به این اصل بنیادین مهم رهبرى مى‏كند، كه از آن جمله است:

1- شناخت ملاك هر حركت و عمل است. در اسلام واجب است كه هر حركت و عملى بر شناخت و دانش و آگاهى بنا شده باشد، با شناخت آغاز شود و با شناخت پایان پذیرد. آنچه چنین نباشد ملاك و ارزشى ندارد، چنان كه در حدیث است: «ما من حركة إلّا و انت محتاج فیها الى معرفة» هیچ حركتى نیست جز اینكه در آن نیازمند به معرفت و شناخت هستى».

2- شناخت و علم، میزان ارزش انسان است.

3- شناخت براى آدمى همچون زندگى است براى او، از آن جهت كه شناخت و معرفت منشأ زندگى انسانى است در انسان. و زندگى راستین همین زندگى است نه زندگى جسمانى جانورى.

4- شناخت بالاترین نوع عبادت و تقرب به خدا است، تا آنجا كه ارزش هر عبادت و تقرب، منوط به اندازه شناخت و معرفت عمل‏كننده است. (الحیاة / ترجمه احمد آرام / ج‏1 / 342 )   

به گفته حضرت علی علیه السلام: هر كس باید از كار خویش بهره گیرد و انسان بینا كسى است كه به درستى شنید و اندیشه كرد، پس به درستى نگریست و آگاه شد، و از عبرت‏ها پند گرفت، سپس راه روشنى را پیمود، و از افتادن در پرتگاه‏ها، و گم شدن در كوره راهها، دورى كرد، و كوشید تا عدالت را پاس دارد و براى گمراهان جاى اعتراض باقى نگذارد. (نهج‌البلاغه ترجمه دشتی/ خطبه 153) پس سستى دل را با استقامت درمان كن، و خواب زدگى چشمانت را با بیدارى از میان بردار ، و اطاعت خدا را بپذیر، و با یاد خدا انس گیر، و یاد آر كه تو از خدا روى گردانى و در همان لحظه او روى به تو دارد، و تو را به عفو خویش مى‏خواند، و با كرم خویش مى‏پوشاند! در حالى كه تو از خدا بریده به غیر او توجّه دارى! پس چه نیرومند و بزرگوار است خدا! و چه ناتوان و بى مقدارى تو، (همان/ خطبه 223 ) بنابراین اگر آدمی معرفت حقیقی داشته باشد جز به راه حق قدم بر نخواهد داشت.

 

توجه و توصیه به معرفت و آگاهی

امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: تا می توانید دقت كنید در خصوص امرى كه نباید از آن جاهل باشید و مواظب خود باشید و خود را براى به دست آوردن كارى كه اگر در وصول به آن قدم جهل و نادانى بردارید معذور نبوده وادار سازید زیرا دین خدا اركانى دارد كه اگر كسى به ظاهر آن پرداخته و به اركان آن توجهى نكرده و جاهلانه از ظاهر دین استفاده كند به حال او نتیجه نخواهد داشت چنانچه هر گاه كسى از آن حقایق و اركان اطلاع پیدا كند زیانى به حال او نخواهد داشت بلكه نافع براى اوست اینك براى به دست آوردن آنها از حسن اقتصاد و میانه روى استفاده كرده و از خدا كمك بخواه كه جز به كمك او وسیله دیگرى براى وصول به این هدف میسر نخواهد بود. (الإرشاد للمفید / ترجمه ساعدى/551 ) و مى‏فرماید: معرفت اصل ایمان است و ایمان متفرّع بر او است و هر كه را معرفت نیست، ایمان نیست.(مصباح الشریعة / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان / 579 )   

از نشانه‏هاى معرفت‏

از نشانه‏هاى معرفت، شدت ترس از اوست، هر اندازه معرفت بنده به خدا زیاد شود، ترسش از خدا زیادتر مى‏شود، مانند نزدیكان پادشاه، چون بیشتر به او نزدیكند، بیش از سایر مردم از او مى‏ترسند، اما جاهل به خدا به سبب جهلى كه دارد، از این حالات به دور است، نشانه دیگر ، این است كه از علایق دنیا دورى مى‏كند، و خود را از غم‏  دنیا فارغ مى‏بیند و همیشه به یاد آخرت مى‏افتد از این رو هر چیزى ثمره‏اى دارد و ثمره معرفت، ترس از خشم خدا و انس به او پیدا كردن است، و هر چیزى عقوبتى دارد و عقوبت خداشناس، از سستى اوست‏ كه نسبت به ذكر حقّ مرتكب گشته و از آن غفلت ورزیده است. یكى دیگر از نشانه‏هاى معرفت، محبت به خداست، و چون محبّت خداشناس به حدّ كمال برسد، همه چیز را خدایى مى‏شنود و مى‏بیند و راه مى‏رود و كارها را بر همان اساس انجام مى‏دهد. (إرشاد القلوب/ ترجمه سلگى/ج‏1/ 449 )    

مریم پناهنده       

بخش نهج البلاغه تبیان

یا ربّ همه را ز فیض خود كامى ده‏

وز باده عشق و معرفت جامى ده‏

از غایت فقر و نیستى مضطربم‏

لطفى كن و ما را همه آرامى ده‏

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: